Model elektrowozu ET21 w skali H0 to nowość stycznia 2021. Lokomotywę testujemy  na makiecie Nostalgii Za Parą
Lokomotywa ET21 była pierwszą przeznaczoną dla PKP elektryczną lokomotywą towarową produkowaną w Polsce. Projekt opracowany został w 1955 roku, zaś w 1957 roku Pafawag rozpoczął jej produkcję seryjną. W zmodernizowanej wersji 3E/1 lokomotywy zaczęto produkować od roku 1960 (589 sztuk). Więcej i film z jazdy po makiecie po kliknięciu "czytaj dalej".





Pafawag 3E (typy 3E, 3E/1 i 3E/1M, seria PKP początkowo E06, następnie ET21, wśród prywatnych przewoźników również seria ET21M) – normalnotorowa towarowa lokomotywa elektryczna produkcji polskiej. Przez miłośników kolei i kolejarzy nazywana „kantem”, „telewizorem” lub „sputnikiem”.

Produkcja

Część elektryczna została zaprojektowana na podstawie radzieckiej lokomotywy WŁ22M. Lokomotywa ET21 była pierwszą przeznaczoną dla PKP elektryczną lokomotywą towarową produkowaną w Polsce. Projekt opracowany został w 1955 roku, zaś w 1957 roku Pafawag rozpoczął jej produkcję seryjną. Początkowo produkowano typ 3E (70 sztuk), który zmodyfikowano w roku 1960 (m.in. usprawniono wózki, system hamulca, układ chłodzenia i zawieszenia silników trakcyjnych) oraz zmniejszono grubości blach poszycia i podłogi, co spowodowało zmniejszenie masy o 8 ton. W zmodernizowanej wersji 3E/1 lokomotywy zaczęto produkować od roku 1960 (589 sztuk). Pierwsze 17 lokomotyw dla PKP otrzymało oznaczenia wg starego systemu, tj. E06 (numery od E06-01 do E06-17). Produkcję lokomotyw zakończono w 1971 roku. W późniejszym okresie w kilku lokomotywach prywatnych przewoźników zastosowano sterowanie wielokrotne. Posiadają je następujące lokomotywy: ET21-23, 3E-30, 3E-31, 3E-39, 3E-42, 3E-46, 3E-53 i 3E-67. Kilku gruntownie zmodernizowanym lokomotywom zmieniono typ z 3E/1 na 3E/1M. Lokomotywom tym nadano oznaczenie ET21M lub 3E/1M.

Eksploatacja
Pomimo charakterystyki trakcyjnej właściwej dla lokomotywy towarowej oraz przestarzałego widłowego prowadzenia zestawów kołowych i „tramwajowego” zawieszenia silników trakcyjnych, lokomotywy ET21 były wykorzystywane zarówno w ruchu towarowym, jak i pasażerskim (przejściowo nawet ekspresowym). Lokomotywy ET21 mogą prowadzić pociągi towarowe o masie 2300 ton z prędkością 70 km/h, a pociągi pasażerskie o masie 700 ton z prędkością do 100 km/h. Wycofywanie serii rozpoczęto na przełomie lat 80. i 90., a pozostałych kilkanaście egzemplarzy do 2016 wykorzystywano w ruchu towarowym na liniach w południowej części kraju, mimo że ostateczne wycofanie planowano na rok 2002. Lokomotywy te bardzo dobrze spisywały się na liniach górskich. Były cenione przez maszynistów za solidną, prostą i niezawodną konstrukcję.

Elektrowóz ET21-57 wchodzi w skład zbiorów skansenu w Chabówce jako czynny eksponat zabytkowy w historycznym malowaniu. Zabytkowa lokomotywa okazjonalnie prowadziła pociągi okolicznościowe, w tym na zamówienie miłośników kolei. Obecnie lokomotywa ta stoi na terenie MD Czechowice-Dziedzice. Elektrowóz ET21 z numerem seryjnym 1 jest obecnie eksponatem w Skansenie Lokomotyw w Zduńskiej Woli.

Koleje przemysłowe
Na początku lat pięćdziesiątych linie kolei piaskowych zostały zelektryfikowane, dlatego elektrowozy ET21 zostały zakupione przez przewoźników przemysłowych. Od 1958 roku lokomotywy eksploatowano w kopalni piasku w Szczakowej. Od maja 1968 roku kursowały na pola piaskowe bezpośrednio pod miejsca załadunkowe. Dlatego zainstalowano odcinki bocznej sieci trakcyjnej podwieszonej na słupach przytwierdzonych do podkładów. W niektórych lokomotywach dodatkowo zamontowano boczne pantografy na krawędzi dachu. Później zrezygnowano z bocznej sieci trakcyjnej. Elektrowozy ET21 eksploatowane były także w kopalni piasku „Kuźnica Warężyńska”. Niektóre lokomotywy kursowały z pociągami towarowymi w malowaniu zakładowym przewoźnika CTL Maczki-Bór. Według stanu na sierpień 2019 czynnych jest 30 sztuk.

Makieta kolejowa Nostalgia Za Parą
Nasza makieta jest na stałe ustawiona w Galerii Metropolia galeriametropolia.pl w Gdańsku-Wrzeszczu.
Galeria Metropolia współpracuje z nami już od kilku lat, umożliwiając nam rozwój, bieżące prace przy makiecie,  organizację spotkań i warsztatów dla członków klubu. Bardzo za to dziękujemy.

Często pytacie nas o to, kiedy zorganizujemy otwartą wystawę makiety Nostalgii Za Parą. Jesteśmy przygotowani aby natychmiast, jak to tylko będzie możliwe, zaprosić Was do odwiedzenia naszej makiety kolejowej. Ze względu na dynamiczną sytuację i ciągle zmieniające się zasady funkcjonowania galerii handlowych oraz zasad dystansu społecznego, może to nastąpić bardzo szybko. Aby dowiedzieć się z wyprzedzeniem o najbliższej imprezie-wystawie makiety śledźcie na bieżąco naszą stronę internetową i nasz profil na fb.

Zapraszamy do wspólnej zabawy na makiecie
Jeśli chcielibyście przejść szkolenie maszynistów i
uczestniczyć w jazdach na makiecie - zapraszamy, dzwońcie: 501 647 139.

Piotr Salecki



Model ET21 na makiecie Nostalgii Za Parą - styczeń 2021 - fot. Piotr

Warto przeczytać i zobaczyć na naszej stronie także

Polski Orient Express i Orient Express w Polsce
Czy ten legendarny pociąg rozkładowo jeździł kiedyś przez Polskę? Jakie inne pociągi słynnego Międzynarodowego Towarzystwa Wagonów Sypialnych i Restauracyjnych (CIWL) z nazwą "Orient" kursowały na terenie Polski? Kiedy pociąg po raz pierwszy przyjechał do Polski po długiej przerwie? Czy można go zobaczyć w kraju regularnie? Na te pytania odpowiada artykuł Salsy
więcej tutaj
Dampfbahn Furka Oberalp - klimatyczna szwajcarska wąskotorówka
To kolej wąskotorowa o prześwicie torów 1000 mm, z dodatkową listwą zębatą. Torowisko biegnie przełęczami górskimi, doliną potoku, w licznych tunelach, wokół alpejskich szczytów.  Więcej - tutaj
XXIII Parada Parowozów w Wolsztynie w 2016 roku.
Zapraszamy do obejrzenia filmów z tej słynnej nie tylko w Europie parowozowni. Jest to jedyna parowozownia w Europie, która realizuje rozkładowy ruch pociągów osobowych prowadzonych parowozami. Więcej - tutaj